Angstcirkel

Hoe ontstaat een angst, wat zijn de gevolgen en hoe kan iemand een fobie aanpakken op een veilige, doelgerichte manier? Met de angstcirkel van de MatriXmethode krijg je uitleg en inzichten.

Vicieuze angstcirkel

Bij de angstcirkel behoren vier stappen die vervolgens worden uitgelegd met voorbeelden:

1. Situatie
2. Angst
3. Beleving
4. Gedrag

Uitleg met stappen

De angstcirkel kan het makkelijkst worden uitgelegd met vier stappen. Daarbij is het belangrijk dat je weet dat een angst niet zomaar ontstaat, maar afhankelijk is van een specifieke situatie. Dat kan een moment zijn die in het verleden is gebeurd of mogelijk in de toekomst gaat gebeuren. Of door verhalen van anderen waar je een voorstelling van maakt.

In deze vier stappen wordt het opgehelderd:

• Stap 1: Situatie

Er is altijd eerst een situatie die ervoor zorgt dat iemand angstig wordt. Dat kan een moment zijn die in de toekomst mogelijk gaat plaatsvinden. Daar heeft iemand nu al een voorstelling of doemscenario bij.

• Stap 2: Angst

Als iemand een bepaalde situatie mogelijk (opnieuw) gaat meemaken, dan heeft iemand daar nu al een beleving bij. Een angst kan voor iedereen anders zijn, want er zijn honderden/duizenden soorten angsten. En iedere angst kan voor iedereen op een andere manier worden ervaren. Iemand kan bijvoorbeeld bang zijn voor een vogelspin, maar hoeft niet bang te zijn voor een ander soort spin. Het is vaak een specifieke spin maar kan ook alle spinnen in het algemeen zijn. Meestal is er één herinnering die het meest angstig is.

• Stap 3: Beleving

Het derde onderdeel van een angst is de beleving die daarbij hoort. Dat heeft te maken met het zien (plaatje), horen (geluid), voelen (gevoel), ruiken (reuk), proeven (smaak) en denken (gedachten). Dat is wat iemand mentaal, dus denkbeeldig, ervaart. Het praten over spinnen kan bijvoorbeeld al zorgen voor kippenvel van de persoon met spinnenangst.

• Stap 4: Gedrag

Angst heeft invloed op het gedrag. Dat is wat anderen waarnemen (aan de buitenkant en aan de buitenkant zichtbaar is) of iemand ervaart. Iemand vertoont daardoor vermijdingsgedrag, wordt onrustig of krijgt paniekaanvallen. Hoe vaak hoor je dat mensen eerst de omgeving scannen of er spinnen zijn?

Video (animatie)

Omdat sommige mensen liever niet over angsten praten, blijft het probleem vaak in het hoofd aanwezig. Afleiding verlicht soms het probleem, maar zorgt dat het probleem altijd nog aanwezig is (met name op langere termijn). Hoe angsten aan te pakken, zonder het hele verhaal te laten vertellen, wordt in de animatie uitgelegd:

Voorbeeld

Als je denkt aan een situatie die mogelijk in de toekomst gaat gebeuren, heb je nu al een voorstelling van die specifieke situatie. Je kunt bijvoorbeeld angstig zijn om turbulentie te krijgen in het vliegtuig. Je hebt daarbij nu al een plaatje, geluid, gevoel, reuk, smaak of gedachte.

Daarbij is bijvoorbeeld het plaatje het meest vervelende; je hebt nu al een voorstelling gemaakt hoe chaotisch de vlucht mogelijk gaat worden. Of er ontstaat direct een tintelend gevoel in je buik als je eraan denkt. Dat heeft invloed op het gedrag. Om zo’n angstige situatie niet mee te maken heb je al een keer een vlucht geannuleerd. Of je krijgt direct zwetende handen.

Extra uitleg over de angst

Interventie

Een veilige en oplossingsgerichte interventie bij bijvoorbeeld angsten is de MatriXmethode. Inhoudelijk hoeft namelijk niet gepraat te worden over de angst.

Daarbij horen drie stappen:

1. Stap 1: Ontladen
2. Stap 2: Neutraliseren
3. Stap 3: Vervangen

De negatief beladen perceptie wordt op de eigen manier vervangen door een neutrale of positieve gedachte.

Ook negatieve situaties die mogelijk in de toekomst gaan gebeuren, worden in het nu ontladen, geneutraliseerd en vervangen. Iemand kan namelijk nu al een voorstelling hebben over een nare situatie die mogelijk zal gaan gebeuren. Ook met die innerlijke beleving wordt de beladen fragmenten ontladen en vervangen door een neutrale of positieve herinnering.

Situaties waar iemand nu al tegen op ziet, roepen een negatieve emotie op. De persoon met de emotionele belemmering heeft nu al een doemscenario bedacht. Ook bij die situatie wordt het plaatje, geluid, gevoel, reuk, smaak en gedachte ontladen, geneutraliseerd en vervangen. Er kunnen, behalve het plaatje, ook andere elementen meespelen en opkomen bij dat plaatje.

Door de specifieke MatriXvragen te stellen over de beleving die iemand NU al bij heeft, wordt de trigger eruit gehaald en verdwijnt de negatieve lading. Vervolgens krijgt de gedachte een positieve of neutrale lading.

Er is een doelgerichte interventie die snel resultaat biedt bij mentale blokkades en belemmeringen zoals trauma’s en angsten.
Een eerstelijns aanpak waardoor doorverwijzing naar tweedelijns niet altijd nodig is.

Enkele voordelen van deze korte interventie zijn:

• De probleeminhoud blijft privé (veilig voor de cliënt en voor de professional)
• De hulpvrager komt direct tot de kern van de hulpvraag
• Het probleem wordt beschouwd (er vindt geen herbeleving of afleiding plaats)
• De specifieke vragen worden gesteld waardoor de focus blijft
• In één tot drie sessies is de hulpvraag effectief aangepakt
• De interventie werkt bij zowel cognitieve als emotionele klachten
• Gesprekken met hulpvragers worden leuker, sneller en effectiever
• Je voorkomt vastlopende trajecten en gesprekken

In de volgende video vertelt de huisarts Sabor Abed, POH-GGZ Adrie van der Wijst en twee cliënten over de hulp die ze hebben gekregen bij hun emotionele hulpvragen zoals angsten en trauma’s:

Conclusie: Wat is een angstcirkel?

Met de angstcirkel wordt het duidelijk welke vier onderdelen horen bij een angstige gebeurtenis: situatie, angst, beleving en gedrag. Iemand kan nu al een plaatje, geluid, gevoel, reuk, smaak of gedachte van de specifieke situatie hebben. Met de MatriXmethode hoeft inhoudelijk niet over de angst gepraat te worden, terwijl de persoon het op de eigen manier ontlaadt, neutraliseert en vervangt.

Ben je er klaar voor?

Binnenkort start weer een training. Bekijk de datums en krijg toegang tot de training.