Eigen regie: model en voorbeelden van de effectieve methode als basis​
Door Ingrid Stoop – Ontwikkelaar MatriXmethode
Eigen regie: model en voorbeelden van de effectieve methode als basis
Facebook
Linkedin
Eigen regie, wat betekent het? Welk voorbeeld en model zijn er die helpen om de eigen regie te nemen, te bevorderen of te behouden over het eigen brein? Bij het verminderen van psychisch verzuim is zelfregie met een doelgerichte aanpak essentieel. In dit artikel krijg je uitleg waarom en hoe cliënten of patiënten de regie krijgen over hun mentale hulpvragen. Inclusief ervaringen en resultaten van professionals die met de methode werken.
De eigen regie stimuleren en versterken is mogelijk door het stellen van specifieke vragen. Welke zijn dat?
Om eerst een beeld te krijgen over het belang van de eigen regie, is het zinvol om de volgende animatie te bekijken. Daar wordt uitgelegd waarom veel cliënten, patiënten en (zorg)professionals vastlopen met als gevolg dat er een hoog psychisch verzuim is. Later in dit artikel krijg je ook een uitleg per model om te gebruiken tijdens een coaching gesprek, inclusief voorbeelden en ervaringen van professionals die hiermee werken.
Model bij cognitieve hulpvragen
Mentale hulpvragen zijn altijd eigen leer- en denkprocessen die iemand zelf ervaart. Veel mensen zijn de regie kwijt over deze processen. Veel modellen zijn gebaseerd op theorie, maar het MatriXwerkmodel is ontstaan uit de praktijk na honderden sessies met cliënten.
In de video krijg je een korte uitleg hoe het model werkt bij cognitieve problemen. Daarbij staat de eigen regie altijd centraal, want de persoon zelf is de enige die iets kan veranderen in het eigen brein. Uiteraard wordt deze werkwijze later in dit artikel ook uitgelegd bij emotionele problemen.
In de volgende animatie krijg je inzichten in de werking van deze interventie. Een groot verschil met andere toepassingen is dat de probleeminhoud privé blijft tijdens een gesprek. We hebben gemerkt dat dat een essentieel onderdeel is van een gesprek om de regie te laten krijgen over eigen leer- en denkprocessen.
Ontdek waarom deze aanpak veilig is voor de cliënt en professional:
Betekenis en uitleg van de eigen regie als basis
Volgens Encyclo.nl “Het vermogen van een persoon om zelf te bepalen op welke wijze hij het eigen leven inricht en hoe de zorg en/of begeleiding bij eventuele ziekte daarbij wordt ingevuld”.Â
In grote lijnen komt dat overeen met de benaming die wij als MatriXmethode Instituut eraan geven. Toch zijn er ook verschillen. Want onze uitleg is:
“De eigen regie is dat de persoon zelf een eigen oplossing ontdekt en toepast bij zijn eigen hulpvraag, zonder te hoeven praten over de probleeminhoud en afhankelijk te worden van langdurige gesprekken”.
Het stellen van de juiste vragen is de basis om iemand zelf de regisseur te laten worden over eigen denkprocessen. De aanpak is niet simpel, wel eenvoudig. Als de juiste vragen worden gesteld, is het mogelijk om een doorbraak te realiseren in een gesprek
Wat we zien en merken is dat veel cliënten, patiënten en andere hulpvragers door complexe systemen en langdurige trajecten de regie kwijt raken over hun eigen leer- en denkprocessen. Er worden veel tips en adviezen gegeven en er moet gepraat worden over het probleem. Daardoor wordt de persoon afhankelijk van goedbedoelde, begeleidende professionals. Dat is juist niet wat de eigen regie stimuleert en bevordert.
Wanneer de persoon met een specifieke hulpvraag zelf weet hoe bijvoorbeeld een mentaal probleem aangepakt kan worden, zonder inhoudelijk te hoeven praten over het probleem, dan is op korte termijn een positieve verandering mogelijk. Dat hebben professionals ook gemerkt die met deze methode en modellen werken.
In de video krijg je uitleg over en ervaringen met deze vraagtechniek:
We hebben het er al jaren over: geef mensen zelf de eigen regie en begeleid ze om zelf een oplossing te laten bedenken en toe te passen voor hun ‘gedoe’. Dit is ons motto: “Regie over eigen hoofd”. Daarbij gaat het vooral om het zelf voorkomen en oplossen van mentale blokkades en belemmeringen. Denk bijvoorbeeld aan stress, een vol hoofd, rouwverwerking, angsten, trauma’s, tinnitus, migraine, moeite met informatie onthouden, pestgedrag en andere mentale vraagstukken.
Wanneer iemand niet de regie neemt of behoudt, worden al snel adviezen en tips van anderen opgevolgd. Helaas is dat niet op langere termijn een oplossing met blijvend effect. Die oplossing heeft de persoon zelf, alleen de weg daarnaartoe is vaak onduidelijk. Ook wordt vaak gekeken naar iemands gedrag, maar dat is juist het gevolg als de persoon zelf niet de weet hoe de eigen regie te krijgen over eigen denkprocessen.
Zoals je weet is iedereen uniek. Mensen passen niet in hokjes. Toch is de huidige maatschappij en het systeem op deze manier zo ingericht met alle gevolgen van dien. Denk aan de lange wachtlijsten in de zorg (GGZ), hulpverlening .en jeugdzorg of het hoge verzuim en vele doorverwijzingen.
Gelukkig is er steeds meer behoefte aan interventietechnieken, modellen en methodieken die wel de persoon centraal zetten. Huidige, complexe werkwijze en tijdrovende trajecten eisen een andere aanpak. De oplossing is niet eenvoudig, wel simpel.
Waarom de eigen regie belangrijk is (met model als voorbeeld)
In de huidige maatschappij waar veel mis gaat, worden veel mensen afhankelijk van anderen gemaakt. Bijvoorbeeld doordat verplichte protocollen moeten worden opgevolgd of dossiers gevuld en bijgehouden moeten worden. Terwijl mensen de eigen regie willen krijgen en zelf willen beslissen wat bij de persoon past. Zonder dat iemand anders daar een overheersende rol bij speelt.
Gebruik het MatriX= werkmodel, -emotiemodel en -hoofdopruimmodel om de eigen regie bij de cliënt en patiënt te laten.
De professionals die deze methode toepassen, weten dat als geen ander. Ze leren tijdens de training een oplossingsgerichte gesprekstechniek om in te zetten naast alles dat ze al toepassen. Iedere cliënt heeft ander soort hulpvragen en behoeften. Sommigen willen graag een praatje maken met de begeleidende professional, soms liever niet. Met deze methode zijn langdurige praatsessies niet nodig. Kleine veranderingen in iemands denkproces zorgen voor grote resultaten. Die deel ik later.
Wil je weten wat de eigen regie betekent? En inzichten krijgen in de voorbeelden met het model dat wordt gebruikt? In deze video leg ik het uit:
Er zijn drie modellen die worden gebruikt in het proces bij het krijgen van zelfregie. Die zijn:
- MatriXwerkmodel
- MatriXemotiemodel
- MatriXhoofdopruimmodel
Het MatriXwerkmodel
Een veelgebruikt model dat te maken heeft met de eigen regie heb ik jaren geleden ontwikkeld. Dat is het MatriXwerkmodel. Met dit model wordt duidelijk hoe de interventie werkt bij mentale hulpvragen.
Daarbij gelden drie fases: het sensorisch geheugen, het werkgeheugen/kortetermijngeheugen en het langetermijngeheugen. De MatriXmethode als interventie wordt toegepast bij psychische problemen die zijn onthouden in het langetermijngeheugen.
Dit model heb ik uitgelegd in een korte video:
Na de training weten professionals hoe dit werkmodel te gebruiken in gesprekken. Het zorgt vaak ervoor dat cliënten begrijpen hoe hun hoofd werkt bij het krijgen van zelfregie tijdens de coaching. Ook wordt visueel duidelijk gemaakt hoe de hulpvraag in het langetermijngeheugen met de MatriXmethode wordt aangepakt.
MatriXemotiemodel
In de volgende video krijg je inzichten in hoe het MatriXemotiemodel werkt bij angsten, trauma’s en emotionele problemen zoals rouwverwerking. Door het stellen van specifieke MatriXvragen wordt de emotionele lading van de hulpvraag verminderd en vervangen door een neutrale of zelfs positieve beleving.
In de video ontdek je hoe dit model werkt:
Een negatief onthouden fragment van een situatie dat in het verleden is gebeurd of mogelijk in de toekomst gaat plaatsvinden, kan op een veilige manier worden verwerkt. Daarbij spelen drie stappen een belangrijke rol in dit proces:
- Stap 1: Ontladen
- Stap 2: Neutraliseren
- Stap 3: Vervangen
Want in het verleden hebben er positieve (+) en negatieve situaties (-) plaatsgevonden. Positieve gebeurtenissen geven iemand een blij, positief gevoel. Maar negatieve herinnering bevatten storende, beladen fragmenten van een specifieke situatie. En deze moeten in het langetermijngeheugen worden ontladen, geneutraliseerd en vervangen.
Door het stellen van specifieke MatriXvragen verdwijnt de negatieve lading die iemand NU ervaart. De persoon met de hulpvraag gaat actief aan de slag met de innerlijke beleving die in het brein wordt gecreëerd. Een negatieve beleving wordt dan in het werkgeheugen ontladen en teruggezet als onbeladen feit in het langetermijngeheugen. Dat kan positief of neutraal zijn. Feiten blijven feiten, maar de innerlijke beleving die iemand ervaart kan wel worden veranderd.
Ook negatieve situaties die mogelijk in de toekomst gaan gebeuren, kunnen worden ontladen, geneutraliseerd en vervangen. Iemand kan namelijk nu al een voorstelling hebben over een nare situatie die mogelijk zal gaan gebeuren. Ook met die innerlijke beleving wordt de beladen fragmenten vervangen door een neutrale of positieve herinnering.
Situaties waar iemand nu al tegen op ziet, roepen een negatieve emotie op. De persoon met de emotionele belemmering heeft nu al een doemscenario bedacht. Ook bij die situatie wordt het plaatje, geluid, gevoel, reuk, smaak en gedachte ontladen, geneutraliseerd en vervangen.
Door de specifieke MatriXvragen te stellen over de beleving die iemand NU al bij heeft, verdwijnt de negatieve lading. Vervolgens krijgt de gedachte een positieve of neutrale lading.
MatriXhoofdopruimmodel
Het is logisch dat veel mensen niet stilstaan bij het reorganiseerde van processen die zich denkbeeldig afspelen in het hoofd. Maar eerlijk gezegd is het reorganiseren van en de regie krijgen over het hoofd best logisch. Iedereen heeft namelijk een eigen, gewenste manier die past bij de persoon. Bijvoorbeeld wanneer je doucht of de tanden poetst. Je partner heeft vast een andere werkwijze. Als je die zou moeten leren, zou dat niet fijn en zelfs ongemakkelijk zijn. Dat wordt bedoeld met de eigen regie nemen en behouden over eigen denkprocessen.
Daarbij zijn de volgende stappen belangrijk:
- Stap 1: Clusteren
- Stap 2: Inrichten
- Stap 3: Memoriseren
In de volgende afbeelding zie het MatriXhoofdopruim-model dat wordt gebruikt tijdens een sessie:
De fout die vaak gemaakt wordt, is dat oplossingen van anderen worden aangeraden. Oplossingen die logisch klinken, maar niet passen bij de cliënt. Dit geldt overigens niet alleen bij problemen die te maken hebben met cognitie, maar ook emotionele problemen en andere psychische belemmeringen. Daardoor blijft iemand vaak zitten met het probleem, zonder op zoek te gaan naar de eigen oplossing door de cliënt.
Dat hebben de onderwijsprofessionals in Zutphen ook gemerkt. Ze weten nu waarom het stellen van de juiste vragen snel zorgt voor opluchting en een glimlach. De ervaringen vertellen ze in de video:
Voorbeelden hoe de regie te nemen en te behouden
Zoals je weet, zijn veel mensen de regie kwijt over hun eigen hoofd. Een voorbeeld daarvan is een politieagent die veel vervelende ervaringen heeft meegemaakt tijdens zijn loopbaan. Geweld, bedreigingen, pesterijen zijn een paar voorbeelden. Die herinneringen staan opgeslagen in het langetermijngeheugen als een plaatje, geluid, gevoel, reuk, smaak of gedachte.
Toen ik de agent vroeg welke ervaring hem het meest is bijgebleven, zei hij: de rellen tijdens een voetbalwedstrijd. Hij heeft toen verschrikkelijke beelden gezien en is zelf ook slachtoffer geworden van geweld. Hij ziet het plaatje nog direct voor zich van dat ene moment. Ook vertelde hij dat direct een pijnlijk gevoel in zijn buik ontstond als hij terugdenkt aan die situatie.
“Ik stond als persoon centraal en de methode heeft mij mijn leven teruggegeven.” Brief van politieagent die is geholpen door de POH-GGZ Adrie van der Wijst
Al enkele jaren leeft hij met die gedachte. Hulp had hij wel kregen, maar dat was vooral praten en de herinnering afleiden. Toch zat het hem nog steeds dwars in zijn hoofd. Hij wist niet hoe hij zelf, op zijn eigen manier, de herinnering kon verwerken. Want dat het was gebeurd, is een feit. Maar de tijd en energie die het kost om het probleem achter hem te laten woog zwaarder dan het probleem daadwerkelijk aanpakken.
Nu, na de coaching met een POH-GGZ (Adrie van der Wijst) weet hij op zijn eigen manier het probleem een plekje te geven. Hij is er niet meer mee bezig en kan weer verder met zijn leven:
Er zijn meer voorbeelden, zoals van Miriam Greeve. Ze werkt met cliënten met mentale problemen. Met de vragen die ze stelt, wordt de cliënt gestimuleerd om zelf een oplossing te bedenken en te gebruiken die past bij de persoon. Daardoor wordt zelfredzaamheid bevordert, een belangrijk onderdeel van een coachingsgesprek of behandelmethodiek.
Ze deel met enkele voorbeelden zelf hoe ze dit heeft gerealiseerd in de praktijk:
Mogelijkheden in de (verstandelijke) gehandicaptenzorg
Ook voor patiënten en cliënten met een verstandelijke beperking is het mogelijk om zelf de regie te nemen en te behouden. Er zijn gesprekstechnieken die daarbij helpen als de persoon zelf centraal staat en de juiste vragen worden gesteld. Het gaat erom dat de beleving worden veranderd in het hoofd bij een specifieke hulpvraag. Hij of zij weet hoe dat voelt of klinkt. Zelfs als het lastig is om het in woorden te moeten uitleggen.
Daarom is het fijn dat de probleeminhoud privé blijft en de begeleidende (zorg)professional niet inhoudelijk hoeft door te vragen naar wat er daadwerkelijk in het hoofd zich afspeet. Sommige mensen willen, kunnen, mogen of durven daar namelijk niet over te praten.
In de volgende video leg ik uit hoe deze methodiek werkt bij licht verstandelijke beperkende mensen (LVB), personen met autisme, NAH(niet-aangeboren hersenletsel) en syndroom van Down:
Methode om de eigen regie van de cliënt te versterken
Er zijn veel methodieken die worden gebruikt door cliënten en professionals. Niet alle interventietechnieken zijn snelwerkend, veilig en effectief. Je kunt zelf onderzoek doen naar wat bij je past. Ook daar heb je zelf de regie over.
Wat ik wel weet, is dat met gerichte vragen stellen al veel mensen van hun probleem af zijn. Blijvend, zonder dat iemand na een tijdje terug bij af is. Het versterken van de eigen regie van de cliënt kost niet veel tijd of moeite. In een coachingssessie kunnen diverse hulpvragen aangepakt worden. Het verschil met andere technieken is dat er geen tijd verloren gaat doordat uit de inhoud van het probleemverhaal gebleven kan worden.
“Het heeft mijn verwachting overtroffen, iedere dag weer” – Agnes Meijboom, re-integratiecoach
Agnes Meijboom heeft ervaring met deze coachingsinterventie. Hoe ze deze aanpak zelf toepast en wat ze ermee heeft bereikt, vertelt ze in de video:
Een manier om de eigen regie van de cliënt te versterken, is om de juiste vragen te stellen op het juiste moment aan de juiste persoon. Praten of afleiden wordt al genoeg gedaan en dat is vaak niet de juiste oplossing.
Wat wel helpt is om in een doelgericht gesprek te vragen aan de cliënt welke oplossing hij of zij zelf heeft of wilt. Dat is zelfregie: laat de persoon zelf bezig gaan om op de eigen manier de hulpvraag aan te pakken. De MatriXmethode is daarbij een krachtig middel aangezien de professional/coach de vragen stelt en de cliënt de eigen oplossing bedenkt en toepast.
Enkele voordelen zijn:
- De probleeminhoud blijft privé (veilig voor de cliënt en voor de professional)
- De hulpvrager komt direct tot de kern van de klacht
- Het probleem wordt beschouwd (er vindt geen herbeleving of afleiding plaats)
- Vaak is de hulpvrager binnen één tot drie sessies van de specifieke hulpvraag af
- De interventie werkt bij zowel cognitieve als emotionele klachten
- Coachingsgesprekken worden leuker, sneller en effectiever
- Je voorkomt vastlopende trajecten en gesprekken
Conclusie: Eigen regie
De eigen regie nemen, bevorderen, stimuleren en behouden is niet eenvoudig, wel simpel. De uitleg en voorbeelden in dit artikel laten zien waarom de eigen regie van de cliënt en patiënt zo belangrijk is bij het voorkomen en aanpakken van mentale problemen.
Professionals in de zorg, hulpverlening, onderwijs en jeugdzorg gebruiken de MatriXmethode als basis in hun gesprekken. Daarbij is de uitleg en gebruik van de modellen (MatriXwerkmodel, -emotiemodel en -hoofdopruimmodel) essentieel tijdens een coachingsgesprek. Per specifieke hulpvraag wordt er gefocust op één specifiek fragment om een EQ-hulpvraag te ontladen, te neutraliseren en vervangen. Bij cognitieve hulpvragen (IQ) zijn de stappen clustering, inrichten en memoriseren van belang.
Hoe belangrijk vind jij de eigen regie? Welke ervaringen en voorbeelden heb je om cliënten en patiënten te stimuleren? Met plezier reageer ik op je reactie die je kunt achterlaten onder dit artikel.
Ben je er klaar voor?
Training kiezen
Training kiezen
Over de schrijver
Ingrid Stoop – Ontwikkelaar MatriXmethode
Als ontwikkelaar van de MatriXmethode geef ik professionals (hbo-niveau) handvatten om cliënten met mentale problemen doelgericht te begeleiden. Zonder dat de probleeminhoud besproken hoeft te worden. Al vanaf het begin in 1991 verspreid ik mijn kennis over de regie over het eigen hoofd. Wanneer slaan we samen met jou de handen ineen? Ik train je graag.