De lange wachtlijst (ook wel wachttijd genoemd) in de jeugdzorg is al jaren een groot probleem. Het is jammer voor de cliënt én voor de jeugdzorgwerker dat pas maanden later hulp geboden kan worden. En als er wel een helpende hand is, zijn de gesprekken met cliënten effectief en passend bij de hulpvraag en hulpvrager?
Het verminderen van de lange wachtlijst is voor iedereen in het proces nuttig. De juiste hulp kan sneller worden geboden als de professional de juiste interventietechnieken beheerst. Gelukkig is er een methodiek die dat mogelijk maakt en anders is dan de interventies die momenteel worden toegepast door jeugdzorgprofessionals. Meer daarover vind je in dit artikel.
Iedereen heeft baat bij het verkorten van de wachtlijst: de cliënt, de jeugdzorgprofessional en de maatschappij. Het is mogelijk om met minder tijd en moeite de juiste hulp te bieden. Wil je weten hoe?
Wachtlijst in de jeugdzorg (vóór en na 2022 en 2023)
In de afgelopen jaren is er van alles gedaan om de wachtlijst in de jeugdzorg terug te dringen. In 2020 en daarvoor zijn er al diverse initiatieven in het leven geroepen. Anno 2022 en 2023 lijkt het probleem niet minder, maar juist groter te zijn geworden.
In de jeugdzorg moet er een oplossing komen voor de lange wachtlijst. Dat wordt al jaren geprobeerd, maar zorgt helaas niet voor verbetering en vermindering. Hoe lang precies iemand moet wachten is niet bekend, maar denk aan enkele weken tot maanden. Het feit is wel dat iedere dag extra zonder geschikte hulp, een dag te veel is.
81% van de kinderen moet wachten op jeugdzorg. Denk je ook dat daardoor meer problemen ontstaan voor zowel de cliënt als de begeleider?
Er is een onderzoek verricht in 2021 over de jeugdproblematiek. Alle resultaten zijn te bekijken op de website van ‘Het Vergeten Kind’.
Zo vond 88% van de kinderen het onduidelijk hoe lang er gewacht moest worden. Dat is onprettig als iemand nu een hulpvraag heeft en het liefst zo snel weer op de rit wil zijn. Ook is er een groot aantal kinderen die het wachten onprettig vindt waardoor er een extra spanning is. Gelukkig ziet vrijwel iedere hulpverlener de wachttijd als een groot probleem (98%). Daarom is het zo belangrijk dat de juiste interventietechnieken beschikbaar zijn om sneller hulp te bieden en daardoor de wachtlijst te verkorten.
Ook voor jeugdzorgprofessionals is het essentieel dat er interventies zijn die deze problematiek verminderen of zelfs voorkomen. Want ben je het ermee eens dat hoe langer iemand moet wachten, hoe meer problemen er ontstaan? Niet alleen financieel maar ook mentaal? Want ook een hulpvrager wil met zelfvertrouwen en plezier een fijne toekomst hebben. De lange trajecten, complexe hulp en wachtlijsten zijn blijkbaar geen oplossing. Maar wat dan wel?
Jeltje Rijks werkt in de jeugdzorg. Ze ziet de kortdurende interventie als oplossing om in minder tijd meer mensen te helpen op een effectieve manier:
Wat zijn de gevolgen?
Een onontkoombaar gevolg van dat jongeren lang moeten wachten op de juiste hulp, is dat meer problemen kunnen ontstaan. Voor de jongeren zelf én voor de jeugdzorgwerker.
Enkele consequenties op een rij voor cliënten:
- Het hele verhaal wil, kan, mag of durft niet (opnieuw) verteld te worden
- De zoveelste hulpverlener bemoeit zich ermee
- Er wordt vooral beoordeeld op iemands gedrag
- Pestgedrag en kwetsende opmerkingen hebben negatieve effecten
- Het gebruik van drugs of medicijnen ‘verdooft’ het daadwerkelijke probleem tijdelijk
Voor zowel de cliënt als voor de professional is snelwerkende en effectieve hulp nodig om langdurige trajecten te verminderen én te voorkomen.
Voor de jeugdzorgwerkers heeft een langdurige wachtlijst ook een negatief uitwerking:
- Er is een hoge werkdruk
- Het plezier in het werk vermindert
- De daadwerkelijke doelen worden niet gerealiseerd
- Er wordt veel gepraat en te weinig opgelost
- Dossiervorming en administratieve taken vergen veel tijd
Een manier om deze consequenties te voorkomen en te verminderen, is door interventietechnieken te beheersen die daadwerkelijk voor een doorbraak zorgen. Juist door minder te sturen op iemands gedrag, gerichte vragen te stellen en de persoon centraal te zetten, zijn er bijzondere resultaten mogelijk.
In de video leg ik uit wat er ook op korte termijn al gedaan kan worden:
Bijzonder Jeugdzorg: een oplossingsgericht hulpmiddel?
Iedere jeugdzorgwerker heeft goede intenties en wil de juiste hulp bieden voor jongeren. Dat is één van de redenen om juist met jeugdigen te gaan werken. Op de website van ‘Bijzonder Jeugdzorg’ staat dat jongeren worden geholpen met complexe gedragsproblemen. Wat is een complex gedragsprobleem? Dat is niet diect duidelijk.
Wat wel duidelijk is dat een gedragsprobleem wordt veroorzaakt door (negatieve) denkprocessen van de persoon zelf. Als iemand niet kan, wil, durft of wil praten over zijn mentale geheimen, dan blijven gedragsproblemen een rol spelen. Het gevolg is dat de onderliggende oorzaak aanwezig blijft. Doordat er vaak lang wordt gepraat over het gedrag en helaas de onderliggende oorzaak geheim blijft, zullen problemen in de jeugdzorg niet snel verminderen.
Op de website van Bijzonder Jeugdzorg staat dat er wordt gestreefd naar korte wachttijden. Ook in deze organisatie is dus sprake van een wachtlijst, terwijl jongeren nu hulp nodig hebben. Des te meer redenen dat de professional een interventie ter beschikking heeft die zorgt voor wachtlijst-vermindering en effectieve resultaten tijdens gesprekken.
Oplossing voor te lange wachtlijsten
Al jaren is er een wachtlijst in de jeugdzorg. Komt dat doordat er steeds meer jongeren in de jeugdzorg belanden of omdat er een tekort aan jeugdzorgwerkers is? De oorzaken van de wachtlijsten verschillen.
Mentale problemen hebben altijd een onderliggende oorzaak die ontstaat en ontwikkelt in het brein.
Wel is het zo dat werken met jongeren handiger, sneller en effectiever kan. Veel jongeren zijn nu afhankelijk van een wachtlijst en langdurige, inefficiënte praatsessies. Professionals worden afhankelijk protocollen, dossiervorming en administratieve taken waar eigenlijk geen tijd en puf voor is.
Een manier om effectievere hulp te bieden is door hulpvragers te helpen met hun zelfregie. We gunnen mensen, van jong tot oud, de eigen oplossing voor hun eigen hulpvraag.
Mentale problemen hebben altijd een onderliggende oorzaak die ontstaat en ontwikkelt in het brein. Dat kan bij emotionele klachten bijvoorbeeld een angst, trauma, seksueel misbruik een ander soort onverwerkte emotie zijn.
Het lange wachten op de juiste hulp in de jeugdzorg komt vooral doordat de eigen oplossing van het individu niet centraal staat. Veel jeugdprofessionals kijken vooral naar het gedrag (de buitenkant), maar daardoor blijft het werkelijke probleem in het hoofd zitten (de binnenkant, het denkbeeldige brein). Langdurig praten en trajecten doen vaak meer slecht dan goed. Ook als iemand liever niet praat over het probleem, blijft het opgepropt in het hoofd.
Een oplossing is niet: langdurig praten en alleen wijzen naar iemands gedrag. Wel is een oplossing: de juiste vragen te stellen en de persoon zelf centraal zetten.
Gelukkig is het niet nodig om als professional te verdwalen in andermans probleemverhalen. Dat is ook fijn voor de cliënt, die vaak al meerdere keren hetzelfde verhaal heeft moeten vertellen. Doordat de MatriXmethode als interventie kortdurend is, is een cliënt niet afhankelijk van een oplopende wachtlijst en complex protocol. Uit ervaringen blijkt dat vaak één tot drie sessies per specifieke hulpvraag voldoende zijn. Omdat de cliënt zijn eigen oplossing bedenkt en toepast, is het probleem ook op langere termijn minder of niet meer aanwezig. In de onderzoeken vind je de bevestiging en meer informatie daarover.
Dagelijks passen jeugdzorgwerkers deze krachtige, veilig toepasbare aanpak toe in hun werk naast alles dat ze al succesvol doen. Hoe meer professionals weten over deze gesprekstechniek, hoe sneller jongeren en volwassenen met psychische problemen geholpen kunnen worden. Want hoe meer mensen betrokken zijn tijdens het behandelen van een hulpvrager, hoe langer het traject duurt. En hoe meer problemen ontstaan.
Vanwege jarenlange problematiek en oplopende wachtlijsten, is een transitie in de jeugdzorg nodig:
Deze kortdurende manier van vragen stellen aan cliënten, zorgt ervoor dat de persoon zelf de regie krijgt over het eigen hoofd. De nadruk ligt niet op iemands gedrag, maar juist op over de onderliggende oorzaak van dat gedrag. Hoewel veel mensen liever daar niet (meer) over praten, wordt met weinig woorden toch veel bereikt. Dat komt doordat de jeugdzorgprofessional de persoon begeleidt om zelf aan de slag te gaan met zijn eigen denkprocessen.
Er wordt tijdens een gesprek gefocust op de beleving die iemand ervaart. De professional stelt de de vragen, waardoor de hulpvrager een eigen manier bedenkt om tot een eigen oplossing te komen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de individuele belevingskracht en zes zintuigen: zien, horen, voelen, ruiken, proeven en denken.
Enkele vragen die gesteld kunnen worden, bij bijvoorbeeld bij traumaverwerking, zijn:
- Hoe voelt het trauma voor jou, kan je het omschrijven?
- Waar lijkt het op?
- Heb je daar een plaatje, geluid, gevoel, reuk, smaak of gedachte bij?
- Wat wil je als eerst aanpakken?
- Hoe ga je dit doen?
Dat deze manier van vragen stellen (de oplossingsgerichte gesprekstechniek) werkt, heeft ook Mireille Molenaar ontdekt. Ze is werkzaam in de jeugdzorg. Ze zocht een oplossing die kortdurend is en direct de kern van het probleem aanpakt. Die heeft ze nu gevonden waardoor ze het inzet in haar gesprekken.
Haar motivatie, bevindingen en resultaten vertelt ze in de video:
Tijdens een sessie hoef jij als professional niet door te vragen over wat precies de oorzaak is of hoe het verhaal achter het probleem is. Je laat de cliënt zelf ontdekken waar de angel zit en wat er in zijn of haar hoofd eigenlijk gebeurt. Vervolgens begeleid je de client om zelf en op de eigen manier een oplossing te bedenken voor het probleem. Je helpt je client de regie (weer) terug te krijgen over zijn of haar hoofd met deze methode.
Voordelen van deze interventie
Iedereen heeft een eigen ‘black box‘. Daar staan geheimen opgeslagen waar niet over gepraat wordt. Toch willen veel hulpverleners en jeugdwerkers vaak van alles weten. Als iemand niet alles verteld, blijft het echte geheim in het hoofd aanwezig (zie de animatie over de ‘black box’ in het begin van dit artikel). Dit uit zich vaak in het gedrag: iemand is onrustig, snel geïrriteerd of boos. Praten over problemen helpt misschien even – het verlicht tijdelijk – maar daardoor wordt het probleem niet helemaal opgelost.
Naast het voordeel dat de probleeminhoud niet gedeeld hoeft te worden, zijn er nog meer pluspunten voor de jeugdzorgwerker en de cliënten. Door deze interventie toe te passen naast alle tools die al worden ingezet, kan je tijdens een gesprek daadwerkelijk zorgen voor een positieve verandering.
Dit zijn enkele redenen om een afweging te maken om de interventietechniek in te zetten:
- De eigen oplossing van de hulpvrager staat centraal
De cliënt staan centraal in plaats van het systeem. De persoon met de hulpvraag bedenkt en past de eigen, effectieve oplossing toe. Na de coaching weet je cliënt hoe hij of zij mentale/psychische hulpvragen zelf aanpakt op de eigen manier.
- Jij als professional hoeft niet te verdwalen in het probleemverhaal
Je krijgt sneller resultaat als de oorzaak van het probleem niet gedeeld hoeft te worden. Je cliënt krijgt zelf weer de regie over zijn eigen denkprocessen.
- Langdurige trajecten worden voorkomen
Door uit de inhoud te blijven, is er geen dossiervorming. Vaak zijn één tot drie sessies per hulpvraag voldoende. Daardoor is er geen afhankelijkheid van dossiervorming en complexe protocollen.
- Door jouw manier van vragen stellen, komt de persoon direct tot de kern van het probleem
Door gerichte vragen te stellen, ontdekt de persoon zelf de eigen oplossing. Daardoor is het een veilig manier van coaching en jouw hoofd blijft opgeruimd. Je neemt het verhaal niet mee naar huis.
- De coachingsinterventie is veilig toepasbaar
Met de MatriXmethode is het mogelijk om een zeer groot aantal mentale en psychische hulpvragen aan te pakken. Want zulke problemen hebben allemaal te maken met processen die zich in het hoofd van je cliënt zich afspelen. De persoon die daar wat aan kan doen, is de persoon zelf (met jouw hulp).
Conclusie: Wachtlijst in de jeugdzorg
De wachtlijst of wachttijd in de jeugdzorg is al jaren te lang. Hulp zonder dat iemand moet wachten is nodig om iemand weer snel op te rit te krijgen. Want iedere dag dat iemand met een hulpvraag blijft zitten, is een dag te veel. Door gerichte vragen te stellen met de MatriXmethode is het mogelijk om op een veilige manier snel resultaat te krijgen.
Lange wachttijden en doorverwijzingen kunnen daardoor worden voorkomen. Als iemand in de jeugdzorg terecht komt, komt de hulp eigenlijk al te laat. Het probleem zou in een veel eerder stadium al moeten worden aangepakt. Toch is het fijn als jeugdzorgwerkers de juiste kennis en vaardigheden hebben om daadwerkelijk tot een doorbraak te komen tijdens een gesprek.
Als ontwikkelaar van de MatriXmethode geef ik professionals (hbo-niveau) handvatten om cliënten met mentale problemen doelgericht te begeleiden. Zonder dat de probleeminhoud besproken hoeft te worden. Al vanaf het begin in 1991 gun ik iedereen de regie over het eigen hoofd. Wanneer slaan we samen met jou de handen ineen? Ik train je graag.
No comment yet, add your voice below!