Er bestaan diverse soorten manieren van vraaggericht werken. Het verschilt welke vraagtechniek of methodiek wordt toegepast bij mentale problemen. Sommige methodieken zijn goed toepasbaar, sommige minder. Als je coach bent, in de zorg of jeugdzorg werkt, of sociaal werk doet, dan is een oplossingsgerichte interventie nuttig. Zeker gezien de langdurige trajecten, wachtlijsten en het psychisch verzuim dat al jaren een probleem is.
Vraaggericht werken? Door de juiste vragen te stellen, komt je cliënt direct tot de kern van de hulpvraag. De oplossing: help je cliënt de regie te krijgen over zijn eigen denkprocessen.
Er is een methode waarmee een specifieke hulpvraag vaak binnen één tot drie sessies effectief wordt aangepakt met doelgerichte vragen. Welke techniek is dat en hoe werk je effectiever doordat je de juiste vragen stelt voor maximaal resultaat? Je ontdekt het in dit artikel.
Wat is vraaggericht werken?
De naam 'vraaggericht' zegt het al: door middel van gerichte vragen wordt er een oplossing geboden voor de hulpvraag. In ons geval heeft dat te maken met mentale hulpvragen. Daarbij bedenkt en past de cliënt zelf de eigen oplossing voor het eigen probleem toe. De coach, zorgverlener, hulpverlener, jeugdzorgwerker of sociale werker stelt de juiste vragen op het juiste moment, zonder afleiding.
Door vraaggericht het gesprek aan te gaan, wordt de daadwerkelijke oorzaak van het mentale probleem aangepakt.
Hoewel er verschillende methodieken zijn om vraaggericht te werken, onderscheidt de MatriXmethode zich doordat:
- Vaak één tot drie sessies per specifieke hulpvraag voldoende zijn
- Het is toepasbaar bij problemen die zijn ontstaan in het verleden of doemscenario's die nu al zijn bedacht en mogelijk in de toekomst plaatsvinden
- Door het stellen van gerichte vragen krijgt de hulpvrager de regie over het eigen hoofd
- Een ingrijpende gebeurtenis wordt niet herbeleefd, het wordt wel op een veilige manier beschouwd
- De probleeminhoud hoeft niet gedeeld te worden met de begeleider
Er zijn meer voordelen. Misschien vraag je jezelf af of er ook nadelen zijn. Tot nu toe is de enige bijwerking dat de coachee of cliënt moe kan zijn na het coachingsgesprek. Dat komt doordat hij of zij zelf visueel zijn gedachte verandert op de eigen manier die bij de persoon past. Door vraaggericht het gesprek aan te gaan, wordt de daadwerkelijke oorzaak van het probleem blijvend ontkracht.
Methodiek
De oorzaak van een hulpvraag zit altijd in het brein van de persoon met een hulpvraag. Dat zijn gedachten die iemand ervaart bij een moment dat in het verleden is gebeurd of mogelijk in de toekomst gaat gebeuren. De emotionele lading is dan negatief. Dat kan een plaatje, geluid, gevoel, reuk, smaak of gedachte zijn.
Met deze vraaggestuurde methodiek krijgt je cliënt de regie over zijn eigen brein
Iedere persoon die van het probleem af wilt, heeft zelf de unieke, eigen oplossing. Dat geldt voor cognitieve, emotionele problemen en onverklaarbare (pijn)klachten.
In de video krijg je een korte uitleg hoe het denkproces denkbeeldig werkt in ons brein:
Hoe kan je mentale problemen aanpakken door het stellen van vragen? Het is essentieel dat opgeslagen herinneringen en doemscenario's op een vraaggestuurde manier worden veranderd in het langetermijngeheugen. De professional stelt de vragen, de cliënt gaat aan de slag met zijn innerlijke beleving.
De MatriXmethode is een kortdurende en veilig toepasbare interventie. Professionals die de methode hebben geleerd, helpen hun cliënten met mentale vraagstukken. Er zijn coaches die anderen helpen met zowel IQ- als EQ-gerelateerde hulpvragen. Jaarlijks worden ermee tienduizenden cliënten geholpen met positief resultaat.
Met het MatriXwerkmodel krijg je inzichten in hoe psychische vraagstukken worden ontladen met deze methode. Bijvoorbeeld bij angsten, trauma's en rouwverwerking. Die stappen leg ik uit in de video:
Vraaggerichte zorg (GGZ)
Er zijn positieve ervaringen van professionals die in de zorg (GGZ) ermee werken. Ze passen nu deze vraaggerichte manier van werken toe. Patiënten en cliënten worden op die manier snel en goed geholpen.
In de reguliere zorg zijn beleidsmakers altijd op zoek naar betere interventies. Toch is blijkbaar de uitvoering te weinig succesvol, want er zijn al jaren lange wachtlijsten. Wel worden vaak gesprekken gevoerd met cliënten waardoor het probleem tijdelijk ‘verlicht’ wordt.
"80 tot 90% wordt hier behandeld. Daarom ik hoef ze niet doorverwijzen." - Saboor Abed, huisarts in Barneveld
Een luisterend oor doet ieder mens vaak goed, toch zorgt het niet ervoor dat de daadwerkelijke oorzaak wordt aangepakt. De kans op terugval is groot. Ook het geven van tips biedt geen uitkomst en vertraagt het verwerkingsproces.
Dit zijn vaak de stappen die nu vaak worden gezet in de zorg:
- Er wordt een afspraak gemaakt bij de huisarts
- Er wordt gepraat over het probleem en het gedrag
- Er worden tips/suggesties gedeeld door de professional
- Er wordt medicatie voorgeschreven of de cliënt wordt doorgestuurd naar een POH-GGZ
- Er wordt een vervolgafspraak gemaakt
- Bij de vervolgafspraak wordt gepraat over het probleem en het gedrag
- De cliënt deelt informatie en vertelt vaak niet alles
- Het probleem wordt (tijdelijk) verlicht terwijl het opgelost moet worden
- Er wordt opnieuw een vervolgafspraak gemaakt, vaak met tegenzin van de cliënt
- Er ontstaat een wachtlijst en de verzuimkosten stijgen
Wat is een oplossing om de problemen in de zorg te verminderen? Welke vraaggerichte gesprekken moeten er wel worden gevoerd om een positieve verandering te zien in korte tijd?
Door minder aandacht te geven aan het gedrag en meer aandacht te hebben voor de eigen oplossing die iemand bedenkt en toepast. Zonder de situatie te herbeleven of de oorzaak te moeten delen. Dan zijn verwijzingen, sociaal-wenselijke antwoorden vervolgafspraken minder nodig.
Dat ziet ook de huisarts Saboor Abed die in Barneveld effectieve resultaten laat zien dankzij de POH-GGZ Adrie van der Wijst:
Vraaggerichte werken in de Jeugdzorg
Uit mijn ervaringen blijkt dat als er meer mensen betrokken zijn bij het helpen van een cliënt, hoe meer sociaal-wenselijke antwoorden je krijgt. Jongeren willen namelijk niet (steeds opnieuw) het verhaal vertellen met een jeugdzorgwerker of hulpverlener.
"Het fijne is dat niet hele verhalen verteld hoeven te worden en dat dit iets is dat gewoon werkt." - Mireille Molenaar, professional in de jeugdzorg
Naast dat het tijd kost, is het ook vaak geheim wat er zich in het hoofd afspeelt. Vooral bij ingrijpende gebeurtenissen zoals seksueel misbruik blijft liever inhoudelijk de probleemoorzaak privé. Welke vragen je dan ook stelt, het leidt niet tot een oplossing en het gewenste resultaat. Tenzij je vraaggericht de persoon centraal zet en de nare herinnering op de eigen manier wordt verwerkt. Zonder inhoudelijk in te gaan op wat precies de oorzaak is.
Een oplossing voor problemen in de jeugdzorg is om vraaggestuurd te werken. Een voorbeeld:
- Vraag je cliënt wat de hulpvraag is, zonder dat je de probleeminhoud hoeft te weten
- Laat je cliënt focussen op de specifieke oorzaak van het probleem (dat is een milliseconde van een bepaalde situatie zoals bloed op de voorruit bij een auto-ongeval)
- Stel de juiste MatriXvragen en laat de persoon gefocust blijven
- Gebruik alle zintuigen om de onthouden gedachte te ontladen
- Vraag hoe en waarmee de persoon de gebeurtenis op een eigen bedachte wijze wil vervangen (zonder dat je inhoudelijk de oplossing weet)
Mireille Molenaar die werkzaam is in de Jeugdzorg, vertelt waarom ze een oplossing heeft ontdekt en nu toepast:
Hulpverlening
Net zoals in de jeugdzorg is er ook in de hulpverlening veel aan gelegen om vraaggerichte gesprekken te voeren met hulpvragers. Nu is er vaak weinig tijd, veel administratie en duurt een traject lang door allerlei tussenpersonen. Of de protocollen die opgevoerd moeten worden, zijn complex. Terwijl de cliënt wacht op de juiste hulp en de regie wilt krijgen over het eigen hoofd.
Een hulpverlener kan tegen allerlei blokkades aanlopen. Soms willen cliënten liever niet praten over hun mentale problemen en geven ze sociaal-wenselijke antwoorden. Ook kan er een angst ontstaan om een situatie te moeten herbeleven. Dat kan ingrijpend zijn.
"Wat heeft de methode mij ontzettend veel gebracht. Ik stond als persoon centraal en het heeft mij mijn leven teruggeven." - Cliënt/patiënt met PTSS van Adrie van der Wijst, POH-GGZHulp van een professional wordt dan wel aangeboden, maar misschien is het niet de juiste hulp. Want heb je wel eens gevraagd of iemand de regie wilt krijgen over zijn eigen hoofd? Zo ja, wat was het antwoord? En zo nee, welke gerichte vragen worden wel gesteld tijdens een gesprek?
Het is slim om de persoon zelf denkbeeldig met zijn mentale probleem aan de slag te laten gaan. Dat heeft de POH-GGZ Adrie van der Wijst ook ontdekt toen ze met specifieke vragen een getraumatiseerde politie-agent heeft geholpen:
Sociaal werk
Een effectieve en vraaggerichte interventie is ook nuttig als je sociaal werk uitoefent. Je krijgt vaak te maken met mensen die de regie kwijt zijn over hun eigen hoofd. Het stellen van de juiste vragen is zinvol, want daardoor kom je sneller tot een oplossing.
"Het meest prettige vind ik dat het heel snel gaat en dat mensen niet belast worden met het opravelen van datgene dat iemand verveld vind. Ik ervaar dat het echt werkt. Dat was de bevestigen die ik nodig had." - Hetty van Pinksteren, docente Social Work
Iemand die dat weet is Hetty van Pinksteren. Ze is docente Social Werk en coach. Nu ze de training heeft gevolgd weet ze sneller resultaat te krijgen tijdens haar gesprekken over mentale problemen. Ze vertelt waarom het MatriXemotiemodel 'briljant' is en ze de methodiek vaak toepast tijdens haar vraaggesprekken:
Vraaggericht onderwijs
Wat gaat er op dit moment mis in het onderwijs, vind jij? Als je het leuk vind, deel je bevindingen en ervaringen door een reactie achter te laten onder dit artikel. Waar ik van overtuigd ben, is dat onderwijsprofessionals hun leerlingen en studenten niet leren HOE ze kunnen leren. Er wordt wel geleerd WAT er geleerd moet worden. En daar gaat het vaak mis.
Dat is jammer, want vrijwel geen onderwijzer is bezig om kinderen gerichte vragen te stellen waarmee ze zelf hun eigen mentale problemen oplossen. Zowel bij cognitie (kennis) als emotionele problemen.
"Het is eigenlijk zo logisch, dat je eigenlijk zou denken: 'Waarom ben ik er zelf nooit op gekomen?'" - Margreeth van Amerongen, onderwijsprofessional Stedelijk Vakcollege in Zutphen
Want als een leerling thuis of op school een vervelende situatie heeft meegemaakt, dan kan dat invloed hebben op de leerprestaties en het gedrag. En als een kind geen prater is en het liefst zijn hulpvraag voor zichzelf houdt, dan kunnen er vroeg of laat meer problemen ontstaan.
Dus leer kinderen hun eigen brein te regisseren op hun eigen manier. Ik weet zeker dat dan op langere termijn veel problemen voorkomen worden. Die ervaring hebben ze ook in Zutphen. Daar gebruiken vijftien onderwijsprofessionals de MatriXmethode als vraaggerichte interventie. De resultaten zijn zo positief dat deze onderwijzer deze zelf wil vertellen:
Voorbeelden van vraaggerichte benaderingen
In de video's hier boven heb je een inzicht gekregen en diverse voorbeelden van professionals die ervaring hebben met vraaggerichte benaderingen. Je weet nu wat dat oplevert. Natuurlijk is de manier van vragen stellen per doelgroep en hulpvraag verschillend. Sluit daarom altijd goed aan bij de persoon die je wilt helpen. Hij of zij moet wel een specifieke hulpvraag hebben, anders kost het aanspreken waarschijnlijk veel tijd en moeite.
Een voorbeeld van vraaggerichte benadering bij bijvoorbeeld angst-coaching:
- Heb je een hulpvraag? En zo ja, vertel niet wat er precies is gebeurd.
- Als je aan die specifieke situatie denkt, wat komt dan als eerst naar boven? Een plaatje, geluid, gevoel, reuk, smaak of een gedachte?
- Wat is de grootte van je hulpvraag op de schaal van 10 tot 0, waarbij 10 het ergst is?
Van aanbodgericht naar vraaggericht
Veel professionals zijn vaak bezig zijn met het delen van tips en het geven van adviezen. Ze gebruiken kun kennis en vaardigheden die ze hebben geleerd om gesprekken te voeren met mensen. Vaak worden er wel aanbodgerichte vragen gesteld, maar worden doelgerichte vragen vergeten. Dat is een gemiste kans als iemand de regie wilt krijgen over het eigen hoofd. Dat kan wel met vraaggerichte gespreksvoering, zonder dat de persoon inhoudelijk over de hulpvraag hoeft in te gaan.
Vaak worden wel aanbodgerichte vragen gesteld, maar worden doelgerichte vragen vergeten. Dat is een gemiste kans als iemand de regie wilt krijgen over het eigen hoofd.
Er is een verschil tussen aanbodgerichte en vraaggerichte gesprekken. De eerstgenoemde kan vooral te maken hebben met oplossingen die de begeleider/professional voor een cliënt aanbiedt. De tweede, vraaggericht, helpt de cliënt om door middel van specifieke vragen de persoon zelf aan het werk te laten gaan met zijn hulpvraag. Onze ervaring is dat deze manier van vragen stellen effectief is.
Dat hebben de huisarts, POH-GGZ en twee patiënten/cliënten ook ervaren. Ze zien veel voordelen van deze vraaggerichte interventie. Naast dat de methodiek in korte tijd veel resultaat oplevert, is het aantal doorverwijzingen naar de tweedelijnszorg verminderd. Ze delen zelf hun bevindingen:
Wetenschappelijke kijk
Marten Klaver is (emotie)neuroloog en SOLK deskundige, verbonden aan de stichting Emovere. Hij is van mening dat er vaak niet helder of duidelijk over bijvoorbeeld traumatische ervaringen wordt gesproken. Daardoor wordt het een 'knoeiboel'.
"De charme van je methode is dat je deze primaire emoties, de angsten en blokkades, omzeilt door naar de zintuigelijke aspecten te gaan van het traumatische beeld" - Marten Klaver, neuroloog
Gericht over het trauma spreken vindt hij nuttig. Dat gebeurt met de MatriXmethode via de zintuigelijke ervaringen die daarbij een rol spelen. De charme van de methode is dat met de juiste vragen en antwoorden primaire emoties, de angsten en blokkades, worden omzeild door naar de zintuigelijke aspecten te gaan van het negatief beladen beeld.
- Algemene voorwaarde: rapport maken, en eigen oplossing laten zoeken.
- Specifieke interventies: de trigger vaststellen, en laten bekijken van het beeld.
- Een positieve verwachting of detail invoegen, dus een andere oorzaak toeschrijven.
- Methodisch: gestructureerd om focus te houden.
Dit is wat hij precies zei in een gesprek met mij:
Hoi Ingrid, Nog enkele inhoudelijke punten waar je misschien iets aan hebt dan wel dat je weet hoe ik denk. Ik denk dat er vaak niet helder of duidelijk over de traumatische ervaring wordt gesproken waardoor het vissen in troebel water wordt en een knoeiboel. Gericht spreken over het trauma is vissen vangen en dit is indirect wat jij doet via de zintuigelijke ervaringen van het trauma.
Je zegt dat zintuigelijke ervaringen angsten en blokkades oproepen, die je wegneemt.
De charme van je methode is dat je deze primaire emoties, de angsten en blokkades, omzeilt door naar de zintuigelijke aspecten te gaan van het traumatische beeld.
Resultaten van de methode
Er is een doelgerichte interventie die snel resultaat biedt bij mentale blokkades en belemmeringen.
Enkele voordelen van de tussenkomst zijn:
- Je verdwaalt niet meer in de probleeminhoud van je cliënt
- Je hebt een oplossingsgerichte coachingsinterventie bij mentale blokkades en belemmeringen
- Je beheerst alle competenties waarmee je in korte tijd verrassende en blijvende resultaten krijgt
- Je hebt een veilige, overal toepasbare en kortdurende interventie waarmee jouw hoofd opgeruimd blijft na ieder gesprek
- Jij en je cliënten merken al binnen één gesprek een positief resultaat bij cognitieve en emotionele hulpvragen
Er zijn verschillende onderzoeken en onderzoeksresultaten gemeten die laten zien dat de interventie werkt. Wetenschappelijk onderzoek is in ontwikkeling en zal meer duidelijkheid bieden. Maar tot nu toe zijn de resultaten hoopgevend, gezien de effectiviteit van de interventie tijdens het groeitraject.
Onder andere deze resultaten zijn bekend:
Ook is tijdens dit traject een vraag hoe lang iemand al last had. Want sommige cliënten wachten soms vele maanden tot jaren voordat ze professionele hulp zoeken. Een reden kan zijn dat iemand liever niet over het probleem praat, of niet erover mag, durft of kan praten.
Terwijl als iemand de regie krijgen over het eigen hoofd, kan het probleem direct aangepakt worden. Zonder dat over de probleeminhoud gepraat hoeft te worden. Dat is vaak wat bij veel andere interventietechnieken en methodieken wel gedaan wordt.
Ook is gemeten hoe zwaar het probleem is die iemand ervaart. Een trauma of seksueel misbruik kan bijvoorbeeld een hele grote impact hebben gehad op iemand leven:
Tot slot is gemeten hoe effectief de MatriXmethode is geweest tijdens en na de coaching. Want het doel is dat de persoon met de hulpvraag de baas wordt over zijn eigen hoofd. En dat deze interventie effectief is, wordt duidelijk met de laatste meting:
Uiteraard zijn bovenstaande onderzoeksresultaten waardevol. Maar wat ook waardevol is, is als anderen zelf over de interventie en hun successen vertellen. Die ervaringen laten zien dat de toepasbaarheid van de interventie daadwerkelijk doeltreffend is:
Vraaggerichte methodiek toepassen?
Gelukkig zijn er al honderden professionals die dagelijks bijzondere en positieve resultaten laten zien. Ze begeleiden jonge en oude cliënten om de regie te krijgen over hun eigen hoofd. Dat is voor een coach fijn, omdat er weinig woorden nodig zijn voor zichtbaar positief resultaat. Voor de cliënt is de methodiek veilig omdat de probleeminhoud niet gedeeld hoeft te worden. Dat voorkomt dat iemand moeite moet doen om het te verwoorden. De angst/schaamte om iets bloot te leggen wordt vermeden.
Coachen en vraaggerichte gesprekken voeren hebben allemaal te maken met processen die zich in het hoofd van de persoon zelf afspelen.
Iedere cliënt ervaart een specifieke situatie anders en op de eigen manier. En daarbij geldt altijd: een specifiek (emotioneel) problemen ontstaat in een milliseconde. Het kan zijn dat je cliënt (negatieve) emoties niet goed in bedwang kan houden. Bijvoorbeeld bij een angst, boosheid, verdriet. Er hoeft maar iets te gebeuren en de persoon is direct van slag. Het heeft allemaal te maken met processen die zich in het hoofd van de persoon zelf afspelen.
Met deze gesprekstechniek bied je daar een oplossing voor. Wil je weten wat de ervaringen en resultaten zijn van professionals? Deze delen ze in de video:
Conclusie: Vraaggericht werken met de methodiek
Hoewel er diverse methodieken bestaan, zijn er weinig kortdurend en blijvend effectief. Het is vaak zo dat er veel gepraat wordt over een probleem of gedrag, terwijl de cliënt dat vaak liever niet wilt. De inhoud daarvan is privé. Helaas blijft de hulpvraag in het eigen hoofd van de cliënt zitten en helpt praten uiteindelijk niet voldoende.
Wat een betere manier is om vraaggericht te werken door de persoon de regie te laten krijgen over het eigen hoofd. Met specifieke vragen hoeft de probleeminhoud niet gedeeld te worden, terwijl de persoon zelf een oplossing bedenkt en toepast.
------------
Stel je voor dat je een gesprekstechniek beheerst die direct de onderliggende oorzaak van het probleem aanpakt. Zonder dat jouw hoofd vol raakt doordat je steeds andermans probleemverhaal aanhoort. Zou dat jouw werk effectiever en prettiger maken? Met deze unieke, breed toepasbare interventie krijg je direct blijvend resultaat. Ook online of telefonisch.
Ook interessant:
