Heb je zelf last van tandartsangst of wil je anderen helpen die deze fobie hebben? Er zijn veel mensen die er last van hebben. Vaak wordt een afspraak bij de tandartsenpraktijk een dag van tevoren afgezegd. Bang voor pijn, bloed, geluiden of bepaalde geuren.
Je kunt er al weken eerder last van hebben: slapeloze nachten, buikpijn, geen eetlust of welke klachten dan ook. Een angst voor iets dat mogelijk in de toekomst gaat gebeuren kan het leven behoorlijk in de weg zitten. Iemand kan al jaren niet naar een tandarts zijn geweest vanwege zijn fobie.
Toch is het niet nodig dat het leven wordt beperkt door de angst voor de tandarts. Als iemand de regie krijgt over het eigen hoofd, zijn angsten voor nare momenten die mogelijk in de toekomst gaan gebeuren aan te pakken. Doelgericht en veilig, zonder langdurige gesprekken of tijdelijk hulpmiddelen zoals medicatie.
Tandartsangst: voor iedereen anders
Er zijn veel mensen die liever niet een afspraak maken om het gebit goed te onderhouden. Ook al weten de meesten dat het belangrijk is, vaak wint de fobie dan de drang om de angst te overwinnen.
Ook zijn er verschillende reden die ervoor zorgen dat iemand liever niet naar de tandarts gaat. Bijvoorbeeld vanwege de geur die er hangt, het geluid die je hoort of het gevoel die hoorbaar is. Dat zijn innerlijke processen die in het hoofd afspelen: iemand heeft een vervelende ervaring all meegemaakt in het verleden of gaat mogelijk in de toekomst plaatsvinden.
De enige die daar iets aan kan doen, is de persoon die last heeft van de angst. Met behulp van het stellen van de juiste vragen op het juiste moment, kan de professional iemand helpen de regie te krijgen over het eigen hoofd. En daardoor dus het probleem neutraliseren totdat het geen probleem meer is.
Angsten overwinnen en afrekenen
Als je hulp zoekt bij een angst, bijvoorbeeld tandartsangst of een andere fobie, dan hoor je vaak dat je de angst moet beleven om deze te overwinnen. Dat klinkt misschien logisch, maar vaak is dat niet effectief op langere termijn. Oplossingen die worden geboden klinken soms makkelijk, maar zijn in de praktijk moeilijk.
Een angst voor iets (faalangst, tandarts, hoogtes, vliegen, spinnen, muizen), iedereen heeft er wel eens last van. Het vermijden of omzeilen van een angst is geen oplossing, maar een tijdelijke uitweg. Door te piekeren voed je de angst en neemt het steeds grotere vormen aan.
Hoewel fobieën het dagelijks leven negatief kunnen beïnvloeden, is het zinvoller om op zoek te gaan naar een oplossing die ook op langere termijn effectief is. Dus wat is een oplossing die wel werkt?
Tips van anderen zijn vaak niet de oplossing
Hulp van anderen, motiverende gesprekken, een luisterend oor: het zijn tijdelijke hulpmiddelen voor problemen die zich in het hoofd afspelen. Iedere patiënt wil een goed gebit en een einde aan de ellende. Maar niet iedereen wil praten of alles vertellen uit schaamte of angst. Wel wil iemand de regie krijgen over het eigen hoofd om de angst voor de tandarts de baas te worden.
Ervaringen van anderen met tandartsangst aanhoren
Iedereen heeft een eigen hoofd. Daardoor ervaart iemand een fobie op een andere manier. Iemand kan bijvoorbeeld bang zijn voor naalden, machines of de aankijkende ogen van de tandarts. De ene angst is de andere niet. En de ene persoon is ook niet de andere, want iedereen is uniek. Ervaringen kunnen wel een tijdelijke verlichting geven, maar in het hoofd moet er iets gebeuren om de angst de baas te worden. Ook iedere tandarts is weer anders: de ene is aardig, de andere onzorgvuldig, de andere pijnlijk. Verhalen van anderen kunnen wel tijdelijk helpen, maar de patiënt moet zelf in het eigen hoofd aan de slag gaan.
Manieren verzinnen ter motivatie
Motivatie van anderen lijkt een positieve manier om toch naar de tandarts te gaan. Hoewel goedbedoelde adviezen van anderen het doel hebben om de afspraak niet te verzetten, biedt het geen garantie. Want zolang de emotie sterker is dan het advies, zal het echte probleem niet zomaar verdwijnen. Pas als de angst is ontladen en geneutraliseerd is de kans voor succes groter.
Zintuigen die zorgen voor de angst
In het aanpakken van de fobie voor de tandarts zijn er zes zintuigen die het probleem veroorzaken:
- Zien: het plaatje of filmpje die iemand al op zijn netvlies heeft opgeslagen
- Horen: het geluid dat hoorbaar is
- Voelen: het gevoel dat direct naar boven komt
- Ruiken: de geur die een beleving is
- Proeven: de smaak die daarbij hoort
- Denken: de gedachte die meteen geactiveerd wordt
Voorbeeld
In dit voorbeeld worden al deze zintuigen uitgelegd, zodat je een beeld krijgt hoe de MatriXmethode wordt ingezet bij het aanpakken ervan. Natuurlijk heeft iedereen een ander soort beleving bij een angst, dus dit voorbeeld kan anders zijn voor jou.
Wel geeft het een beeld hoe iemand een tandartsangst kan ervaren. Op basis van die zintuigelijke waarnemingen kan iemand het probleem zelf ontladen, neutraliseren en vervangen. Dan wordt de lading van het probleem afgehaald.
- Zien
Als je bang bent voor de tandarts komt er direct een plaatje naar voren. Denk bijvoorbeeld aan de boor of de aankijkende ogen van de tandarts met dat witte mondkapje.
- Horen
Wanneer je denkt aan de tandarts hoor je meteen dat vervelende geluid van de boor. Je houdt er niet van, het maakt je bang.
- Voelen
De laatste ervaring met de tandarts kan zo vervelend geweest zijn dat er direct een negatief gevoel naar boven komt. Dat gevoel is denkbeeldig uit te drukken als een scherpe naald in de buik.
- Ruiken
De geur bij de tandarts ruik je al voordat je de tandartspraktijk binnenloopt. Het is de geur die al tientallen jaren niet veranderd lijkt. Die typische geur is meteen merkbaar als je eraan denkt.
- Proeven
De smaak van de hulpmiddelen die de tandarts en zijn assistente gebruiken, is niet lekker en soms word je er zelfs misselijk van. Zonder het weer geproefd te hebben, weet je meteen hoe het smaakt.
- Denken
Altijd is er een nare gedachte die ervoor zorgt dat je geen zin hebt om naar de tandarts te gaan. Je bent bijvoorbeeld bang dat je pijn gaat voelen, misselijk wordt van de geur die je ruikt of de geluiden die je nu al hoort van de boormachine.
Animatie
In deze animatie wordt uitgelegd dat het niet belangrijk is om over de angst te hoeven praten. Want iedere angst, ook de fobie voor de tandarts, is een eigen beleving van een specifieke situatie. Iemand die liever niet een bepaalde situatie wilt herbeleven of wilt vermijden, zoekt uithoeken om met de angst om te gaan.
Bij veel gesprekstechnieken is het nodig dat er gepraat wordt over het probleem. Maar het kan zijn dat je dat niet wilt uit angst of schaamte. Daarom is het veiliger om iemand de eigen oplossing te laten bedenken en toepassen, zonder te hoeven delen wat precies de oorzaak van het probleem is.
Er is een veilige, kortdurende en doelgerichte manier van coaching waarbij iemand niet inhoudelijk hoeft te praten over het probleem. In de video krijg je daar uitleg over:
Ervaringsverhaal van een cliënt
In mijn agenda staat de afspraak met de tandarts, al maanden. Zolang die op papier staat en ik ben er nog niet geweest, valt het allemaal wel mee.
De vorige keer was het drama. De tandarts heeft er vast nog buikpijn van. Ik schreeuwde alles bij elkaar. Ik bewoog constant en zie nog steeds die vreselijke apparatuur en zijn enorme handen als kolenschoppen boven mijn gezicht. Het doet me allemaal veel te veel pijn.
Het gat in mijn kies zat er al een tijdje en ik was echt zo bang om te gaan. Mijn vriendin had haar ervaring verteld aan me. Dat had ze beter niet kunnen doen. Ik heb bij haar verhaal meteen mijn eigen plaatjes gemaakt.
Met lood in mijn schoenen vertrok ik op tijd van huis. Onderweg in de trein en bus zag ik allemaal vrolijke mensen. Ja, lekker dan, zijn hoefden allemaal niet naar de tandarts. En ik wel. Met mijn zere kies.
Bij de praktijk aangekomen wilde ik alsnog rechtsomkeert maken. Had ik dat maar gedaan. Nee, eigenlijk niet want het gat in mijn kies zou daar niet mee gevuld zijn. Iedereen was vriendelijk in de praktijk. De assistente, de mondhygiënist die ook even achter de balie stond en me welkom heette. Hij was altijd wel okee, het deed geen pijn wat hij deed.
Maar daar kwam hij aan, de tandarts in zijn witte pak en groene kraag. Zijn ogen waren eigenlijk best vriendelijk. Er was nog één patiënte voor me. Ik pakte een roddelblaadje en bladerde het ongeïnteresseerd door en bekeek de plaatjes. Wat hebben die bekende Nederlanders toch eigenlijk ook allemaal gedoe. Ieder moment van de dag kunnen ze gefotografeerd worden, iedere stap die ze zetten komt in die blaadjes. Gelukkig ben ik geen bekende BN’er, maar wel een grote vent van 1.90 meter met angst voor de tandarts en een gat in mijn kies.
De piep gaat en mijn naam wordt omgeroepen. Kan ik nog weglopen? Het wordt lastig met een wachtkamer vol met mensen. Ik stap kordaat de spreekkamer in en hoor de gezellige jazzmuziek. Daar hou ik zo van. Mijn tandarts dus ook. Dat is fijn. Ik heb er waarschijnlijk niet zoveel aan tijdens mijn behandeling waar de boor de boventoon zal gaan voeren. De stoel is comfortabel om in te liggen. Het moment dat ik overgeleverd wordt, is een spannend moment. Daar houd ik niet van, ik houd graag de regie.
De tandarts, genaamd Jeroen, stelde me op mijn gemak. Hij praatte wat met me en vroeg wat er aan de hand was. Mijn kies doet zeer. Hij keek en natuurlijk zag hij het meteen. Hij is zeer kundig. Dat gaat veel pijn doen, dat was mijn overtuiging. Ik vroeg er maar niet naar. Voordat ik het wist verdoofde hij mijn mond op verschillende plekken in de buurt van mijn zere kies. Het voelde zo gek, ineens geen pijn meer te hebben.
Jeroen gaat snel te werk. Het is sneller voor elkaar dan ik dacht. Natuurlijk hoorde ik de boor, natuurlijk voelde ik zijn handen, natuurlijk kreeg ik toch wat water in mijn mond wat niet meteen helemaal was afgezogen, natuurlijk zit ik liever op een terrasje met dit mooie weer. Pijn had ik niet. Voor niets heb ik me zo enorm druk gemaakt voor dit tandartsbezoek. Weer een herinnering in mijn hoofd waar ik aan kan denken als ik de volgende keer weer ga.
Oplossing
In het voorbeeld heb je kunnen lezen dat iemand zelf invloed heeft op nare situaties die (mogelijk gaan) ontstaan. De MatriXmethode zorgt ervoor dat iemand zelf de regie krijgt over zijn eigen hoofd. Veel mensen weten niet hoe, dus daarom helpen professionals die deze coachingstechniek beheersen daar graag mee.
Met het MatriXemotiemodel leg je je cliënt stapsgewijs uit hoe de methode wordt ingezet bij bijvoorbeeld tandartsangst. Alle zintuigen worden daarbij gebruikt: zien (plaatje), horen (geluid), voelen (gevoel), ruiken (geur), proeven (smaak) en denken (gedachte).
Ook wordt het MatriXwerkmodel gebruikt om uit te leggen hoe de interne processen zich in het hoofd afspelen. De werking van het praktische brein wordt ingezet om de angst te ontladen, te neutraliseren en te vervangen.
Dit model is ontwikkeld om tijdens de sessie visueel inzichtelijk te maken hoe het brein werkt bij emotionele klachten. In dit geval kan dus een tandartsangst doelgericht worden aangepakt met deze coachingsinterventie. Door specifieke vragen te stellen aan de persoon met de klacht, wordt de daadwerkelijke oorzaak van het probleem een kaal feit.
Ervaringsvideo
Hoe de methode werkt, is voor sommige mensen onbekend. Wel is het zo dat je pas begrijpt hoe en dat het werkt als je het ervaart. Want je kunt alleen maar zelf in je eigen hoofd iets veranderen en daar heb je zelf alleen maar invloed op. De omgeving kan wel zien dat het heeft gewerkt als iemand zich ineens anders gedraagt of geen angst meer heeft.
Uiteindelijk gaat het om de persoon zelf die de angst heeft. Dat heeft ook een jongen ervaren die al een tijdje niet naar de tandarts wilde gaan. Bang dat iets vervelends ging gebeuren. Toch heeft hij zelf invloed op zijn eigen zintuigen.
In de video zie je hoe deze coachingstechniek in grote lijnen werkt. Ook zie je dat het niet nodig is dat er over het probleem gepraat hoeft te worden en er geen heftige herbeleving is. Wel ontdekt en past de persoon zelf de eigen oplossing toe om de angst de baas te worden.
Conclusie
Iedereen beleeft tandartsangst op een eigen manier. Daar kan al een plaatje, geluid, gevoel, reuk, smaak of gedachte voor zijn bedacht waardoor een herinnering of voorstelling negatief beladen kan zijn. Met de MatriXmethode wordt de negatief onthouden ervaring of voorstelling ontladen tot een kaal feit.
————
Ben je een professional en wil je het verschil maken? De MatriXmethode biedt een kortdurende, veilige en doelgerichte coachingsinterventie. Uit onderzoek en ervaringen blijkt dat cliënten vaak binnen één tot drie sessies van hun hulpvraag af zijn.
Ook interessant:
