Helaas zijn er veel kinderen en jongeren die in de gesloten jeugdzorg belanden. Is dat de oorzaak van het kind zelf, van de ouders of van het systeem? In dit artikel met video’s krijg je inzichten in de ervaringen van jeugdzorgwerkers met een oplossingsgerichte interventie.
Wat is gesloten jeugdzorg en wanneer komt jeugdzorg in beeld?
Er bestaan diverse gesloten jeugdzorginstellingen die het beste voor jongeren voor hebben. Als een kind of jongere niet in de maatschappij kan meekomen, verkeerd gedrag vertoont of beperkt wordt in hun ontwikkeling, komt jeugdzorg in beeld. Dit is vaak een van de laatste plekken waar iemand naartoe gaat om (gedrags)problemen aan te pekken. In de meeste gevallen is al diverse soorten hulp geboden voordat iemand daar terechtkomt. De eerder toegepaste hulp hebben dan niet gezorgd voor positieve verbeteringen en gedragservaringen.
Jeugdzorgwerkers proberen kinderen en jongeren weer op de rit te krijgen. Dat lukt niet altijd en dat heeft vaak een simpele oorzaak.
Het kan ook zijn dat een kind niet meer thuis mag, kan, durft of wil wonen. De oorzaken kunnen heel verschillend zijn. Soms kan dat aan de persoon zelf liggen en soms aan een samenloop van omstandigheden. In ieder geval wordt door middel van de beschikbare hulp van de jeugdzorgwerker geprobeerd een kind weer op de rit te krijgen. Helaas lukt dat niet altijd en dat heeft vaak een simpele oorzaak.
Gelosten jeugdzorg: wat zijn de ervaringen?
Wat we vaak horen is dat jonge kinderen lastig zijn in de klas of thuis. Dat uit zich door bijvoorbeeld woede, boosheid, slaapproblemen, huilbuien of ongewenst gedrag. Dat is zichtbaar aan de buitenkant. Wat jeugdzorgwerkers vaak vergeten is dat de oorzaak juist onderliggend is: dat speelt zich af in het hoofd van de persoon zelf. Dat kan bijvoorbeeld een angst, trauma, vol hoofd of een pesterij zijn.
“Het kan en moet echt anders in de jeugdzorg om goede hulp te bieden. Het fijne is dat je niet hele verhalen hoeft te vertellen of verslagen hoeft te maken. Dit is iets dat gewoon helpt.” – Mireille Molenaar, jeugdbeschermer
Uit onze ervaringen blijkt dat in de gesloten jeugdzorg er helaas vaak vooral wordt gekeken naar het gedrag dat iemand vertoont. Maar de onderliggende oorzaak van dat gedrag wordt niet of nauwelijks besproken.
Toch is dat juist waar het vaak mis gaat. Als een kind liever niet over dat probleem praat uit angst of schaamte, dan blijft denkbeeldig het probleem aanwezig in het hoofd.
Mireille Molenaar werkt in de jeugdzorg. Zij ziet de voordelen van een oplossingsgerichte begeleidingsmethodiek die ze toepast om jongeren weer op de rit te krijgen:
Wat kunnen jeugdzorg-instellingen beter doen?
Jeugdzorg-instellingen kunnen zich beter richten op methodieken die de oorzaak van gedragsproblemen aanpakken. Jongeren laten soms wel uit hun hoofd om over een psychische hulpvraag te praten. De jeugdzorgwerker krijgt daardoor niet alles te weten, ondanks diverse interventietechnieken die al zijn toegepast.
Een verbeterpunt is om jongeren te vragen wat bijvoorbeeld de reden is dat iemand dat bepaalde gedrag vertoont. Enkele vragen die gesteld kunnen worden, zijn:
- Stel dat je de regie kunt krijgen over je eigen hoofd, zou je dat willen?
- Zo ja, is er een moment geweest in je verleden of in de toekomst dat je wilt aanpakken?
- Heb je daar een plaatje (zien), geluid (horen), gevoel (voelen), reuk (ruiken), smaak (proeven) of gedachte (denken) bij?
- Wat wil je het eerst aanpakken?
Op deze manier heb je een andere ingang om een gesprek te voeren dan op dit moment in de jeugdzorg wordt gedaan. Je kunt daarbij vetrellen dat het niet nodig is dat de probleeminhoud gedeeld wordt. Daardoor kunnen jongeren zelf op hun eigen manier de onderliggende oorzaak aanpakken. Zonder te vertellen wat er precies is gebeurd of mogelijk gaat gebeuren.
“Ik merk dat kinderen niet altijd de woorden hebben om over problemen te praten. Dat hoeft met de MatriXmethode ook niet.” – Willianne Verhoog, maatschappelijk werker bij Kwadraat
Interventie
Een interventie die steeds vaker wordt toegepast in de jeugdzorg is de MatriXmethode. Met deze gesprekstechniek of begeleidingsmethodiek helpt de jeugdzorgwerker de persoon de regie te krijgen over het eigen hoofd. Gedragsproblemen hebben vaak een hele andere oorzaak dan professionals denken en dat wordt vaak vergeten bij andere interventies.
Wat minder goed helpt is afleiding zoals tekenen of sporten. Natuurlijk heeft dat vaak wel tijdelijk effect, maar juiste de onderliggende oorzaak moet worden aangepakt. Zulke interventietechniek worden vaak toegepast om jongere tijdelijk niet na te laten denken over hun hulpvraag. De ‘angel’ moet worden aangepakt, niet het gedrag.
Niemand kan in andermans hoofd kijken, maar toch wordt dat op diverse manieren geprobeerd. Als een kind niet over het probleem gaat praten, dan blijft het probleem denkbeeldig in dat eigen hoofd aanwezig.
“Het pretendeert ook niet dat je alle problemen weghaalt. Maar datgene wat je aanpakt, is weg. Dat maakt het effectief.” – Jeltje Rijks, gedragswetenschapper
Een oplossingsgerichte manier van vragen stellen helpt om sneller tot de kern van het probleem te komen. Daarbij kan de begeleider uit de probleeminhoud blijven als de juiste vragen worden gesteld. Met de MatriXmethode heb je een veilig toepasbare manier van coachen in handen die in korte tijd zorgt voor positieve verandering.
De ervaringen en resultaten van twee professionals die met jongeren werken, willen dat zelf vertellen:
Video: ervaringen en oplossingen voor de gesloten jeugdzorg
Conclusie: Ervaringen gesloten jeugdzorg
In de gesloten jeugdzorg proberen diverse jeugdzorgwerkers de juiste, oplossingsgerichte hulp te bieden. Toch is afleiding of praten over het gedrag vaak geen oplossing. Beter is om kinderen en jongeren de regie te laten krijgen over hun eigen hoofd. Dat is mogelijk door de juiste vragen te stellen, zodat de persoon zelf aan de slag gaat met zijn mentale hulpvraag. De jeugdzorgwerker begeleidt, het kind of jongere gaat zelf denkbeeldig aan de slag met de onderliggende oorzaak van het probleem.
Als ontwikkelaar van de MatriXmethode geef ik professionals (hbo-niveau) handvatten om cliënten met mentale problemen doelgericht te begeleiden. Zonder dat de probleeminhoud besproken hoeft te worden. Al vanaf het begin in 1991 gun ik iedereen de regie over het eigen hoofd. Wanneer slaan we samen met jou de handen ineen? Ik train je graag.
No comment yet, add your voice below!